Bạn có biết rằng, tại Việt Nam tỷ lệ mắc sỏi tiết niệu từ 2 -12%, trong đó sỏi thận chiếm đến 40% (1). Việt Nam đang nằm trong số các nước có tỷ lệ người mắc sỏi thận cao trên thế giới. Dù không trực tiếp ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng nhưng nếu như để sỏi thận kéo dài có thể dẫn đến những biến chứng khó lường như: Nhiễm khuẩn tiết niệu, viêm đài bể thận, viêm thận kẽ, ứ nước, áp xe thận hay thậm chí là suy thận do sỏi thận 2 bên gây tắc nghẽn… Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng sự kết hợp giữa chế độ ăn uống và thay đổi lối sống, cũng như một số loại thuốc.

Nguyên nhân hình thành sỏi thận

Sỏi thận được hình thành khi lượng nước tiểu quá ít hay nồng độ các chất khoáng như canxi, oxalat và axit uric trong nước tiểu tăng cao, các chất này lắng đọng lại ở thận, liên kết với nhau, lâu ngày kết lại tạo thành sỏi. 

Có năm loại thành phần hóa học chính cấu thành sỏi thận là canxi oxalat, canxi photphat, struvite, axit uric và cysteine. Trong đó, canxi oxalate là phổ biến nhất.

Chủ động phòng ngừa sỏi thận như thế nào?

Dấu hiệu dễ nhận thấy của bệnh lý này bao gồm: Đau lưng, đau vùng mạn sườn dưới, tiểu đục, tiểu dắt và buốt, thậm chí tiểu ra máu, hay bị sốt, rét, buồn nôn và nôn.

Nếu sỏi thận nhỏ có thể được tống ra ngoài theo đường nước tiểu và một số cách có thể ngăn ngừa sỏi tái phát. Nếu sỏi có kích thước lớn sẽ làm tắc nghẽn đường tiết niệu và cần đến các biện pháp điều trị xâm lấn. 

Chủ động áp dụng những cách phòng ngừa sỏi thận sẽ hạn chế được nguy cơ mắc bệnh cũng như ngăn ngừa sỏi phát triển kích thước.(2)

1. Uống nhiều nước

Thói quen uống đủ nước là phương pháp đầu tiên căn bản nhất khi bạn muốn phòng ngừa hay điều trị sỏi thận. Chất lỏng sẽ giúp tránh tích tụ canxi và axit uric thành tinh thể ứ đọng trong thận. Nếu không cung cấp đủ nước mà cơ thể cần, lượng nước tiểu sẽ giảm đáng kể tạo điều kiện cho các chất tạo sỏi lắng đọng trong thận và đường tiết niệu.

Lượng nước nên uống mỗi ngày là 2 – 2,5 lít tùy theo nhu cầu hoạt động thể chất. Nếu thường xuyên luyện tập và làm việc khiến cơ thể đổ mồ hôi nhiều, có thể tăng lượng nước.

Ngoài ra, nước ép từ cam và chanh có chứa citrate – đều có khả năng ngăn ngừa sỏi hình thành.

Có thể dựa vào màu sắc nước tiểu để biết bạn có uống đủ nước hay không. Khi được bổ sung đủ nước, nước tiểu thường có màu vàng nhạt và trong, thiếu nước khiến nước tiểu có màu sẫm và vẩn đục.

2. Giảm ăn thịt

Protein (đạm) động vật, chẳng hạn như thịt đỏ, cá, nội tạng động vật có chứa hàm lượng purin cao. Purin cao dẫn đến sản xuất nhiều axit uric hơn tạo điều kiện cho sỏi axit uric dễ hình thành.

Lượng protein cao cũng khiến thận bài tiết nhiều canxi hơn, dẫn đến hình thành sỏi trong thận.

Purin có trong hầu hết các loại thực phẩm, nhưng hàm lượng sẽ có nhiều khác biệt, trong trái cây và rau củ có lượng purin rất ít vì vậy ăn nhiều trái cây và rau quả sẽ giúp giảm độ axit trong nước tiểu và điều này có thể giúp giảm cơ hội hình thành sỏi axit uric.

3. Ăn nhạt, giảm lượng muối

Natri có trong muối ăn sẽ ngăn quá trình canxi được tái hấp thu từ nước tiểu vào máu. Từ đó làm lượng canxi trong nước tiểu tăng cao và dẫn đến hiện tượng kết tinh sỏi.

Ăn ít muối giúp giữ mức canxi trong nước tiểu thấp, giảm nguy cơ sỏi thận. Một số loại thực phẩm chứa nhiều natri nên hạn chế gồm: thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp, thực phẩm chứa nhiều muối…

4. Ăn vừa phải các thực phẩm chứa oxalat

Một số sỏi thận được hình thành tử oxalat , một hợp chất tự nhiên có trong nước tiểu hình thành sỏi thận. hạn chế các thực phẩm giàu oxalat có thể giúp ngăn hình thành sỏi. 

Một số thực phẩm chứa oxalat như: Rau bina, socola, khoai lang, cà phê, củ cải, đậu phộng, sản phẩm từ đậu nành, lúa mì. 

Tuy nhiên, các thực phẩm chứa oxalat cũng rất tốt cho sức khỏe vì vậy chế độ ăn ít oxalat không phải lúc nào cũng cần thiết đối với tất cả bệnh nhân. Nếu ăn thực phẩm chứa oxalat và canxi cùng lúc sẽ giảm nguy cơ hình thành sỏi hơn.

5. Ăn uống đủ chất canxi

Lựa chọn đúng nguồn canxi bổ sung sẽ làm giảm nguy cơ sỏi thận. Nhiều nghiên cứu cho thấy bổ sung canxi dạng uống làm tăng nguy cơ sỏi thận. Nhưng chế độ ăn với thức ăn có chứa nhiều canxi sẽ làm giảm nguy cơ sỏi thận.

Loại sỏi canxi phổ biến nhất là canxi oxalate. Nếu khẩu phần ăn có chứa canxi thì canxi sẽ kết hợp với oxalat (có trong thực phẩm) tại ruột và ra khỏi đường tiêu hóa qua phân.

Ngược lại canxi dạng uống sẽ hấp thụ nhanh qua thành ruột vào máu, kết hợp với oxalat tại thận hình thành nên sỏi.

6. Tránh bổ sung vitamin C liều cao

Vitamin C (acid ascorbic) dư thừa có thể gây sỏi thận, đặc biệt là ở nam giới. Vitamin C bổ xung liều lượng cao có thể làm tăng bài tiết oxalate trong nước tiểu.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, những người bổ sung vitamin C dư thừa từ 1000mg/ngày có thể bị sỏi thận cao gấp đôi so với những người không dùng chất bổ xung. Tuy nhiên bạn có thể bổ sung vitamin C từ thực phẩm như cam chanh vì chúng không dẫn đến nguy cơ sỏi thận.

Tham khảo: https://benhvienvanhanh.vn/